Debata "Z Widokiem na Orędzie o stanie Unii"

W nawiązaniu do tegorocznego Orędzia o stanie Unii wygłoszonego przez Przewodniczącą Komisji Europejskiej Ursulę von der Leyen 10 września br., Biuro Parlamentu Europejskiego we Wrocławiu oraz Przedstawicielstwo Regionalne Komisji Europejskiej w Polsce zorganizowały debatę ekspercką „Z Widokiem na Orędzie o stanie Unii”. Wydarzenie odbyło się 15 września w Domu Europy we Wrocławiu.

W debacie udział wzięli: Bartłomiej Balcerzyk (dyrektor Biura Parlamentu Europejskiego we Wrocławiu), Joanna Sterzyńska-Lindberg (dyrektorka Przedstawicielstwa Regionalnego Komisji Europejskiej w Polsce), profesor Karolina Borońska-Hryniewiecka (Instytut Politologii Uniwersytetu Wrocławskiego i ekspertka Team Europe), Laurynas Vaičiūnas (dyrektor Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Jeziorańskiego).

Bartłomiej Balcerzyk przedstawił gościom wydarzenia czym jest Orędzie o stanie Unii i wyjaśnił, dlaczego to coroczne wydarzenie jest tak istotne dla wszystkich obywateli Unii Europejskiej. Omówił również reakcje poszczególnych frakcji Parlamentu Europejskiego. Natomiast Joanna Sterzyńska-Lindberg zaprezentowała najważniejsze aspekty poruszone w tegorocznym Orędziu przez Przewodniczącą Ursulę von der Leyen. Dyrektorka Przedstawicielstwa Regionalnego Komisji Europejskiej w Polsce przywołała m.in. kwestie dotyczące rozwoju Jednolitego Rynku Europejskiego, europejskiego przemysłu oraz współpracy w zakresie energetyki. Poruszyła również problematykę istotnych wyzwań związanych m.in. z cyfryzacją i jej rolą we wsparciu konkurencyjności europejskiej gospodarki, inwestycjami w obronność i bezpieczeństwo, a także zarządzaniem migracjami.

Podkreślono aspekty Orędzia związane z sytuacją na Bliskim Wschodzie oraz dalszymi działaniami Unii Europejskiej na rzecz wsparcia dla Ukrainy. Joanna Sterzyńska-Lindberg podkreśliła fakt, iż w tegorocznym Orędziu Przewodnicząca Komisji Europejskiej zwróciła uwagę na wyzwania związane z działaniami na rzecz sprawiedliwości społecznej (m.in. w wymiarze działań na rzecz mieszkalnictwa, przeciwdziałania ubóstwu, polityki na rzecz wsparcia osób ponoszących koszty transformacji energetycznej) oraz kwestie związane z ochroną demokracji i europejskich wartości. 

Ważnym punktem debaty było naruszenie polskiej przestrzeni powietrznej przez Rosję. Bartłomiej Balcerzyk wskazał, że Ursula von der Leyen wyraziła w swoim Orędziu solidarność z Polską, zaś w Parlamencie Europejskim odbyła się w związku z tym specjalna debata.

Prof. Karolina Borońska-Hryniewiecka oraz Laurynas Vaičiūnas także przedstawili swoje spostrzeżenia dotyczące Orędzia. Prof. Karolina Borońska-Hryniewiecka zwróciła uwagę na to, iż nastąpiła zmiana paradygmatu dotyczącego geopolityki. Już od 2019 r. Ursula von der Leyen podkreśla aspiracje związane z odgrywaniem roli aktora geopolitycznego przez Komisję Europejską oraz całą UE, zaś obecnie następuje próba operacjonalizacji tego założenia.

Laurynas Vaičiūnas powrócił do kwestii związanych ze wsparciem dla Ukrainy. Powołując się na wspólną historię Polski i Litwy podkreślił, iż dołączenie do Unii Europejskiej było dziejową szansą dla tych krajów, zaś obecnie UE dalej pełni kluczową rolę dla dalszego rozwoju gospodarczego i bezpieczeństwa regionu. Biorąc to pod uwagę, niezbędne jest dalsze, konsekwentne wspieranie europejskich aspiracji Ukrainy oraz jej walki z Rosją. Dyrektor Kolegium Europy Wschodniej zwrócił uwagę, iż Ursula von der Leyen w swojej przemowie nawiązała m.in. do historii Leśnych Braci i wielokrotnie podkreślała rolę i dziedzictwo Europy Środkowo-Wschodniej w zakresie walki o demokrację i bezpieczeństwo.

Wydarzenie stanowiło również okazję do podzielenia się spostrzeżeniami dotyczącymi wątków, których zdaniem zaproszonych ekspertów i gości zabrakło w Orędziu o stanie Unii. Poruszono kwestie związane m.in. z ideą bezpieczeństwa demokratycznego oraz roli edukacji w procesie ochrony demokracji i zwalczania zagrożeń związanych z wojną hybrydową. Debatujący zwrócili również uwagę na zmiany w zakresie retoryki Komisji Europejskiej, kierowanie tegorocznego Orędzia nie tylko do posłanek i posłów do Parlamentu Europejskiego, lecz w dużej mierze przede wszystkim do obywateli UE.

Głos zabrali również goście wydarzenia, m.in. Jolanta Niezgodzka (posłanka na Sejm RP), Roman Szełemej (Prezydent Wałbrzycha) i Julia Majewska (doktorantka na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu). Jolanta Niezgodzka zaprezentowała swoją perspektywę dotyczącą polityki mieszkaniowej oraz podkreśliła, iż działania UE w tym obszarze stanowią dużą szansę na inwestycje w Polsce. Julia Majewska zaprezentowała konkluzje debaty „Młodzi o SOTEU”, która odbyła się 10.09.2025. Roman Szełemej omówił w jaki sposób procesy inwestycji i kształtowania polityk oraz sprawczości różnią się na poziomie samorządowym oraz na poziomie całej wspólnoty europejskiej, co zainicjowało dyskusję na temat etapów projektowania i wdrażania polityk publicznych, roli poszczególnych instytucji unijnych i państw członkowskich.

Tegoroczne Orędzie stanowiło apel o jedność w Unii Europejskiej - jedność zarówno w Parlamencie Europejskim, jak i pomiędzy poszczególnymi instytucjami unijnymi oraz państwami członkowskimi.